Edebi Metinlerin Özellikleri

- Edebi metnin en temel özelliği kurmaca olmasıdır. Kurmaca: Gerçek yaşama bağlanan; ama gerçek yaşamı birebir anlatmayan, o yaşama alternatif bir dünyadır. Gerçek, sanatçının amaçladığı anlam kurgusu içinde değişikliğe uğrar.

- Sırf kurmaca olması da edebi olma özelliği kazandırmaz metne.

- Edebi metnin soyut anlam boyutu vardır. Bu nedenle anlam yüzeyde ve görünür değil, derinde ve gizlidir. ( Bu her şeyi imgeye boğmak, mecaza büründürmek değildir. )

- Bu yönüyle de sınırlayıcı değil, özgürleştiricidir. Tek sınır alıcının yorum gücündeki sınırlılıktır.

- Bu durum onun çokanlamlılık boyutunu öne çıkarır. Edebi metinde çok anlamlılık hem anlam boyutuyla (bağdaşıklık) hem de dil bilgisel boyutuyla (bağlaşıklık) vardır. Yani çokanlamlı ve de çok anlamlıdır.

- Edebi (kurmaca) metnin yalnız kendi iç gerçekliği vardır.

- Her edebi metin bir yönüyle kendinden öncekilere (art-alan) bağlanırken, bir yönüyle de gelecek metinlere (ön-alan) kaynaklık eder.

- Farklı bir bakış açısıyla sunulması önemlidir edebi metnin.

- Edebi metinlerde dil şiirsellik işleviyle kullanılır.

- Yüksek bir söyleyiş (üslup) vardır edebi metinde.

- Metindeki öğeler anlamsal, mantıksal ve biçimsel olarak birbirleriyle ilişkilidir.

- Edebiyatın dolayısıyla edebi metnin malzemesi dildir.

- Edebi metinde işlenmiş bir dil vardır.

- İşlenmişlik aynı zamanda bir özen ve düzenleme gerektirir.

- Edebi metinde dil birliklerinin ve metnin kendisinin çağrışımsal boyutu vardır.

- Yararı görünür değil; ama yaşamsaldır “insan” için.

- Hazza dayalıdır.

- Estetik hep en önemli öğedir edebi metin için.

- İnsana, insani olanı sezdirir; insanı insan yapmak gibi çok önemli bir işleve sahiptir.

- Özneldir.

- Özgündür.

- Değerlidir.

- Duygu ve hayale dayanır; ama akılla dizgeleştirilir.

- Kalıcıdır; ama arkeolojik bir kalıcılık değildir bu.

- Özel bir iletişim aracıdır.

- Bilinç ve zevk değişimi sağlar.

- Lezzet ve tat verir edebi metin.

- Anlam kesinleşmesi hep erteleme halindedir edebi metinde.

- Çeşitli uyum öğelerinden yararlanır.

- Söz ve anlam sanatlarından yararlanılır.

- Dilin ya da sözcüklerin farklı şekilde bağdaştırılmasıyla yeni anlatım olanakları yaratılır.

- Dile sapmalar yaşatılır.

- İnsana özgü bir yaratımdır ve amaçlıdır.

- Dilin tüm olanaklarından yararlanılır.

- İfade edilemez, denileni ifade ediştir.

- İnsanın var oluş koşullarıyla mutlaka ilişkilidir.

- Öğretici bir üslup kullanmaz; ama bilgi de verir.

- Diğer bilimlere kaynaklık eder.

- Öznesinden (yaratıcı) ayrı ve bağımsız bir varlıktır. Başka bir özne (okur) tarafından da yaratılır ve “estetik değer alanı “ oluşur.