Mülakat Türünün Genel Özellikleri
Konuşmaya dayalı sözlü iletişim türlerinden olan mülakat, alanında ünlü kişileri tanıtmak yahut önemli olaylarla ilgili bu kişilerin görüşlerini öğrenmek amacıyla zamanı önceden belirlenmiş soru - cevap şeklindeki karşılıklı konuşmalara ve bu konuşmaların metne dönüştürülmesine mülakat denir.
Mülakat; tanınmış veya alanında söz sahibi bir kimsenin belirli konulardaki görüşlerini öğrenmek amacıyla o kişiyle buluşma, ahbaplık etme; bir iş üzerinde karşılıklı fikir yürütme, görüşme anlamlarına da gelir.
Alanında uzman veya tanınmış kişilerle, devlet adamlarıyla vs. mülakat yapılabilir.
Mülakatta bilgi vermek, bir konuda okuru aydınlatmak söz konusudur. Bu nedenle dil genel olarak göndergesel işlevde kullanılır.
Açık bir anlatımda akıcılık, duruluk ve yalınlık bulunur.
Mülakat, diyaloglara dayalı bir anlatım türüdür. Dolayısıyla mülakatta söyleşmeye bağlı anlatım türü ağırlıklı olarak kullanılır.
Açıklayıcı anlatım ve öyküleyici anlatım türü mülakatta başvurulan anlatım türleri arasındadır.
Sözlü bir anlatım türü olmasına rağmen, daha sonra düzenlenerek genellikle gazete ve dergilerde yayımlanır.
Mülakatta ayrıntılara girilmez; temel düşünce, kavram ve olgular söz konusu edilir.
Cumhuriyet Dönemi’nden önce Türk edebiyatında mülakat türünde az sayıda urun verilmiştir.
Mülakat türü, bizim edebiyatımızda Tanzimat’tan sonra görülmeye başlanmıştır.
İlk mülakat örneği Ziya Paşa’nın “Rüya” adlı eseridir. Gerçek anlamda bir mülakat olmayan bu eserde yazar, anlattıklarını gördüğü bir rüya biçiminde kurgulamıştır.
Ruşen Eşref Ünaydın, Diyorlar ki adlı eseriyle Türk edebiyatında mülakat turunun ilk yetkin örneğini vermiştir.
Mülakatın Aşamaları
Mülakat yapılacak konu ve kişi belirlenir.
Mülakat yapılacak konu ve kişiyle ilgili araştırma yapılır.
Mülakatta sorulacak sorular hazırlanır.
Mülakat yapılacak kişiden randevu alınır.
Mülakat gerçekleştirilir ve kayıt altına alınır.
Kayıt yazıya geçirilir ve yazı düzenlenir.
Metnin görsel tasarımı yapılır.
Mülakat Yapacak Kişinin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Mülakatta ilk etki, ilk izlenim her zaman çok önemli olmuştur. Bu yüzden mülakat yapacak kişinin konuşmasına, hareketlerine, giyimine kuşamına vb. dikkat etmesi gerekir.
İlk önce konuyu ve görüşülecek kişiyi belirlemek gerekir.
Mülakat yapılacak kişiyle görüşmek ve ondan randevu talep etmek gerekir.
Görüşülecek kişi ve konu hakkında iyi bir araştırma ve hazırlık yapmalıdır.
Randevu saatine mutlaka uymalıdır.
Görüştüğü kişinin ilgisini ve dikkatini çekmelidir.
Bilgi, birikim ve kültürüyle muhatabını konuşmaya ikna edebilecek yeteneğe sahip olmalıdır.
Görüşme sırasında konuşmasına dikkat etmeli; ölçülü, nazik ve saygılı bir üslup kullanmalıdır.
Düşünceler, istekler vb. gereksiz ayrıntılara girilmeden, kısaca aktarılmalıdır.
Görüşme esnasında konuşmacının sözünü gereksiz yere kesmemelidir.
Soruları önceden yansız bir tutumla hazırlamalıdır.
Mülakat yaptığı kişinin görüşlerini hiçbir değişiklik yapmadan, olduğu gibi yazıya aktarmalıdır.
Mülakat Yöntemleri ve Türleri
Yüz yüze yapılan mülakatlar
Telefon, televizyon gibi anında ses ve resim ileticileri ile yapılan mülakatlar
Sağır ve dilsizlerle gerçekleştirilen hareketle (simgesel) iletişim mülakatları
Bunların dışında mülakat, görüşme amacına göre, görüşmeye katılanların sayısına, görüşülmek istenen kişiye, görüşme biçimine, görüşmenin yapısına, sorulara ve ölçülmek istenen özelliklere, görüşmedeki kuralların niteliğine göre de sınıflandırılabilir.
Bazı Yazar ve Eserler
Ruşen Eşref Ünaydın: Diyorlar ki, Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal'le Mülakat
Hikmet Feridun Es: Bugün De Diyorlar Ki
Mustafa Baydar: Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar
Abdi İpekçi: Liderler Diyorlar Ki
Nurullah Berk Ustalarla Konuşmalar
Sermet Sami Uysal: Yahya Kemal’le Sohbetler
Yaşar Nabi Nayır: Edebiyatçılarımız Konuşuyor
Mülakat Türünün Genel Özellikleri
Mustafa Şahin
Comments