Rehberliğin İlkeleri (Kuralları)

Uzman Öğretmenlik Eğitim Programı ve Başöğretmenlik Eğitim Programı: Özel Eğitim ve Rehberlik - Rehberliğin İlkeleri (Kuralları)

Rehberlik hizmetleriyle ilgili olarak yapılan çalışmalar değişiklik gösterebilir ancak rehberlik ilkeleri değişmez. Bu ilkeler;

• Hümanistik (insancıl) ve demokratik anlayışa göre hizmet verme ilkesi,

• Gönüllülük ilkesi,

• İşbirlikçilik ilkesi,

• Öğrenci (birey) merkezli olma,

• Bireyi tanımaya yönelik olma,

• Bütün öğrencilere yönelik olma (genellik ve eşitlik ilkesi),

• Tüm alanların gelişimine (tümel gelişim) yardımcı olma,

• Gizlilik ilkesi,

• Bireye ve topluma karşı sorumluluk ilkesi,

• Süreç / Süreklilik ilkesi,

• Özerklik ilkesi,

• Esneklik ilkesi,

• Sistematiklik ilkesi /Planlı programlı olma,

• Bireysel farklılıklara saygı,

• Tamamlayıcılık ilkesi,

• Karar vermeye yardımcı olma.

Hümanistik(insancıl) ve demokratikanlayışa göre hizmet verme ilkesi; insan hak ve onuruna saygılı olmayı, değişik düşünce ve duygulara hoşgörüyle yaklaşmayı gerekli kılar.

Gönüllülükilkesi; rehberlik hizmetlerinden yararlanmak bireylerin kendi isteğine bağlıdır. Bu hizmetin sağlıklı olarak gerçekleşebilmesi için hizmet alanın da hizmet verenin de karşılıklı olarak bu süreçte istekli olması gerekir.

İşbirlikçilikilkesi; rehberlik hizmetlerinin bir ekip çalışması gerektirdiğiyle ilgilidir. Sadece rehber öğretmenlerin sorumluluğunda olan hizmetler değildir. Müdür, veli, öğrencinin akranları diğer öğretmenler de sürece katkı sağlayabilir.

Öğrenci (birey) merkezli olma; verilecek olan hizmetlerin öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve özelliklerine göre düzenlenmesidir. Öğretmen merkezli bir anlayış yoktur.

Bireyi tanımaya yönelik olma; yardımcı olunacak bireylerin doğru şekilde tanınmasını gerekli kılar. Bir bireyi tanımadan ona yardımcı olmak ve kendini gerçekleştirmesine katkı sağlamak mümkün değildir. Sürecin sağlıklı olarak başlaması için bu gereklidir.

Bütün öğrencilere yönelik olma (genellik ve eşitlik ilkesi); öğrenciler arasında sorunlu veya çalışkan ayrımı yapmaksızın herkesin yardıma ihtiyaç duyabileceğini düşünerek hizmet vermektir.

Tüm alanların gelişimine (tümel gelişim) yardımcı olma; öğrencilerin yardım konuları arasında ayrım yapmamayı gerektirir. Rehberlik hizmetleri sadece duygusal sorunlarla ya da sadece bilişsel sorunlarla ilgilenmez.

Gizlilik ilkesi; öğrencinin kişisel ve namahrem bilgilerinin başkalarıyla paylaşılmamasıdır. Kişi kendi izin verdiğinde, kendine ya da başkalarına zarar verme durumu söz konusu olduğunda ve yasal bir soruşturma için gerektiğinde bilgiler paylaşılabilir. Bu tür durumlarda bilgilerin paylaşılması gizlilik ilkesinin ihlal edildiği anlamına gelmez.

Bireye ve topluma karşı sorumluluk ilkesi; rehberlik hizmetini veren kişi danışana karşı sorumlu olduğu gibi diğer bireylere de (topluma) karşı sorumludur.

Süreç / Süreklilik ilkesi; rehberlik hizmetleri zamana yayılarak bir süreç içinde gerçekleşir ve takip gerektirir. Bazı bireyler için bu hizmetler ömür boyu bile gerekebilir.

Özerklik ilkesi; bireylerin güçlü oldukları ve kendi sorunlarıyla başa çıkabilecekleri varsayılır. Birey adına onun sorunları çözülmez, bireylerin başkalarına bağımlı hale gelmesi istenmez. “Bana balık verme, balık tutmayı öğret.”

Esneklik ilkesi; rehberlik hizmetlerinin okul kademesine, okulun amaç ve imkânlarına, öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre değişiklik göstermesidir. Herkese her koşulda aynı hizmetler sunulmaz. Hizmetlerin şekli değişir ancak ilkeler değişmez.

Sistematiklik ilkesi/ Planlı programlı olma; verilecek olan hizmetlerin önceden belli bir plan ve program çerçevesinde düzenlenmesi ve sistemli olmasıdır.

Bireysel farklılıklara saygı; her öğrencinin ilgi, ihtiyaç, anlama hızı ve yetenekleri açısından farklılıklar olabileceğini kabul etmektir. Bütün bireylerden her şeyi aynı şekilde ve aynı hızda başarması beklenemez. İstekler, kararlar ve tercihler farklı olabilir.

Tamamlayıcılık ilkesi; rehberlik hizmetlerinin çağdaş eğitim sistemindeki temel hizmetlerden biri olarak sistemin tamamlayıcı öğelerinden biri olmasıdır.

Karar vermeye yardımcı olma; bireylerin kendileriyle ilgili kararlarını yine kendilerinin vermesine yardımcı olunur ancak asla birey adına karar verilmez.