Sıralı Cümlenin Özellikleri

Tek başına bağımsız yargı bildiren iki veya daha fazla cümlenin bir anlam bütünlüğü içinde sıralanmasıyla kurulan cümlelerdir. Yüklemleri çekimli fiil olan sıralı cümleler, birbirinden virgül veya noktalı virgülle ayrılır: Alacağını tahsil etmek için önce telefon etmiş, sonra biriyle haber yollamış, olmayınca kendisi gitmek zorunda kalmıştı.

Bu sıralı cümlede yargı taşıyan telefon etmiş, haber yollamış, zorunda kalmış yüklemlerini birbirine bağlayan –tı, kip ekidir. Sıralı cümlede önceki yargılarda bu ek tekrarlanmayıp son yargıya doğru bir bağımlılık sağlanır. Böylelikle cümlenin bitmediği de hatırlatılmış olur. Aradaki ilginin ortak cümle ögeleriyle sağlandığı sıralı cümleler bağımlı sıralı cümle; ilginin sadece anlam yönüyle kurulduğu cümleler bağımsız sıralı cümledir: "Yağız atlar kişnedi, / meşin kırbaç şakladı, / Bir dakika araba yerinde durakladı. Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar, / Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar..." "Gök sarı, / toprak sarı, / çıplak ağaçlar sarı... Arkada zincirlenen yüksek Toros dağları," "Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu, / Gökler bulutlanıyor, / rüzgar serinliyordu." Sarı çiçeğin saçları yolunmuş, /kana bulanmıştı. Bu, asırlardan beri böyle olagelmişti, /asırlarca da böyle dürüp gidecekti. Otobüs her zamanki gibi yine geç geldi; / biz de derse geç kaldık. Mart kapıdan baktırır; /kazma kürek yaktırır. (Özne ortak) Mallarımızı önce çaldılar, /sonra geri bize sattılar. (Özne ve nesne ortak) Merdivenleri kardeşin yıkasın, /sen de sil. (Nesne ortak) İnatçı adama dil döküyor, /sürekli yalvarıyordu. (Özne ve dolaylı tümleç)